Fundacja

Święta Góra Grabarka w fotografii Jana Słodowskiego

Święta Góra Grabarka w fotografii Jana Słodowskiego

Jan Słodowski – autor zdjęć

Anna Radziukiewicz – kurator

Anna Miszczuk – opracowanie graficzne


Wystawa jest jednym z akcentów obchodów jubileuszu 75-lecia istnienia prawosławnego monasteru, założonego na świętej górze grabarce w 1947 roku.

Jan Słodowski urodził się w 1954 roku w Wajkowie koło Mielnika, skąd pochodzą jego dziadkowie, od dzieciństwa mieszka w Warszawie, a obecnie również w Cisówce nad zalewem Siemianówka. Ukończył filologię polską na Uniwersytecie Warszawskim. Do 2018 roku pracował w Filmotece Narodowej w Warszawie, której był wieloletnim wicedyrektorem. Jest krytykiem i historykiem filmu, autorem artykułów, monografii i leksykonów o tematyce filmowej, takich jak „Wojciech Has. Rupieciarnia marzeń”, „Gwiazdy światowego kina”, „Leksykon polskich filmów fabularnych” (współautor). Jego drugą wielką pasją jest fotografia. Swoje zdjęcia publikował w prasie i książkach, zrealizował wiele wystaw indywidualnych, zdobywając liczne nagrody. Prace Jana Słodowskiego można było obejrzeć  m. in. w Białymstoku na wystawach „Tęczą malowane” i „Sztetle i metropolie”. Jan Słodowski jest autorem być może największej na świecie kolekcji zdjęć Świętej Góry Grabarki, pochodzących z drugiej połowy XX wieku. Liczy ona około dwóch tysięcy fotografii. Najważniejsze na niej uroczystości, święta Przemienienia Pańskiego, fotografował od początku lat siedemdziesiątych. Na  zdjęciach utrwalił nastrój modlitwy, podniosłości, hierarchiczności, ale też święta, na które zjechali ludzie mnóstwem furmanek, motocykli, rowerów, przyszli pieszo po piaszczystych wtedy i zakurzonych drogach. Rozłożyli po uroczystościach płachty, na nich chleb, pomidory, jajka, jabłka, które na Spasa poświęcili. Mężczyźni na murkach, kobiety na murawie, dzieci w ruchu.


Na wystawie mamy oblicza hierarchów, którzy odeszli, jak metropolity warszawskiego i całej Polski Bazylego (Doroszkiewicza), władyki łódzkiego i poznańskiego Szymona (Romańczuka), wrocławskiego i szczecińskiego Aleksego (Jaroszuka), mnichów, jak Nikona (Potapczuka), proszącego o ofiary na Świętą Górę.
Są twarze wielu duchownych i mnóstwa wiernych, jeszcze młodych, jeszcze w sile wieku. Większości z nich nie ma wśród nas. Ale wystawa przywołuje ich, pokazując na świętym i bliskim dla nich miejscu, na które jakże często przybywali co roku.

Wystawa pokazuje dawną Grabarkę, która w podobnej formie istniała przez setki lat – jeszcze ze starą drewnianą cerkwią z końca XIX wieku, starą studzienką ze świętą wodą, nieotoczoną kamiennym murem, tylko żerdziami, ze ścieżkami i drogami wydeptanymi ludzkimi stopami, a nie kołami samochodów, nieotoczoną jeszcze murem straganów.
Fotografii z XXI wieku nie proponujemy. Grabarka wchodziła wtedy w czas współczesnego, nowoczesnego sanktuarium. To naturalna kolej losu. Ale i zmiana nastroju i klimatu.

Miejsca  prezentacji  wystawy:
Białystok, 8  maja – 8 czerwca, parkan katedralnego soboru św. Mikołaja 

Drohiczyn, 9 czerwca – 7 lipca, Plac Tadeusza Kościuszki

Siemiatycze, 8 lipca – 4 sierpnia

Święta Góra Grabarka, 5–29 sierpnia

Michałowo, 30 sierpnia – 30 września


Wystawie towarzyszy pokaz unikalnego 18-minutowego dokumentu „Prawosławie na Podlasiu”, zmontowanego przez Jana Słodowskiego z materiałów archiwalnych z lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych.

Pokaz dokumentu: Białystok, Drohiczyn, Siemiatycze i Michałowo – podczas otwarcia wystawy. Święta Góra Grabarka – 19 sierpnia, święto Przemienienia Pańskiego.”